İnsanlığın temelinde yatan ve sayısı sonsuza kadar giden ihtiyaçlar dizini söz konusudur. Bunlar en temel olarak beslenme, hava, su, barınma, korunma olarak sınırlanabilir. Maslow’un ihtiyaç teorisinde belirtildiği gibi insan en temel ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra diğer ihtiyaçlara sıra gelmektedir. Bunlar tatil ihtiyacı, itibar görme, en iyi şekilde beslenme, en iyi şekilde giyinme, en lüks arabaya binme gibi sıralanabilir.

Günümüzde lüks yaşam ve gelir düzeyinin artmasıyla birlikte israf kalemleri de buna paralel biçimde artmıştır. Bu artışın en büyük sebebi reklamlar ve tüketim alışkanlığımızdaki değişiklikler olabilir.

Üretimde bir kavram vardır: SUYUN AYAK İZİ.

Üretim süresince kullanılan su miktarının ölçülmesi suyun ayak izi olarak tanımlanır. Bu bağlamda gıdalar da su kullanarak hazırlandığına göre birkaç örnekle bu konuyu açalım.

*Bir parça biftek için harcanan su miktarı=7,000 litre

*Bir kg. Tereyağı için harcanan su miktarı=5,300 litre

*Bir hamburger için harcanan su miktarı=2,400 litredir.

Türkiye İsrafı Önleme Vakfı Başkanı Aziz Akgül, ekmek israfının beraberinde yaklaşık 2 milyon 500 bin metreküp su kaybına sebebiyet verdiğine değinirken bu miktardaki bir suyun İstanbul’un bir günlük su ihtiyacını karşılayacak büyüklükte olduğunu ifade etmiştir.

Yukarıda anlatmaya çalıştığım gibi suyun insan hayatındaki önemi tartışılmaz bir gerçektir. Ancak su kaynaklarımızı en verimli ve en tasarruflu şekilde kullanmamız gerekir. Son yıllarda ortaya çıkan iklim değişikliği suyun önemini bir kez daha ortaya çıkarmıştır. Tarım alanlarının yeterli su ile beslenememesi dünyada gıda krizini gündeme getirmiştir. Ülkemizde su kaynaklarının geri dönüşümü için maalesef hiçbir girişim mevcut değildir. Yağmur sularının boşa akıtılmaması, binalarda suyun geri dönüşümü sağlanarak biriken suyun tarım alanlarında sulama için kullanılması ilk akla gelen çözümdür. Umarım önümüzdeki süreçte bu konu ele alınır.

Türkiye İstatistik Kurumu, su ve atık su istatistikleri kapsamında Türkiye’deki; 50 ve daha fazla kişi çalıştıran imalat sanayi işyerlerinden, kurulu gücü 100 MW ve üzeri olan tüm faal termik santrallerden, altyapısı tamamlanmış tüm OSB müdürlüklerinden, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne referans yıl için üretim beyan eden maden işletmelerinden ve tüm belediyelerden veri derlemektedir.

Köy şebeke ve arıtma tesislerine ait bilgiler İller İdaresi Genel Müdürlüğünden alınarak köylerin su ve atık su miktarları tahmin edilmiştir.

Su kaynaklarından 19,2 milyar m3 su çekildi

Belediyeler, köyler, imalat sanayi işyerleri, termik santraller, Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve maden işletmeleri tarafından 2020 yılında su kaynaklarından toplam 18,2 milyar m3 su çekilirken, 2022 yılında ise toplam 19,2 milyar m3 su çekildi.

2022 yılında çekilen suyun %56,8’i denizden; %22,1’i yeraltı ve %21,1’i yüzey suları olmak üzere toplam %43,2’si tatlı su kaynaklarından temin edildi. Denizden çekilen suyun yüzde %94’ü soğutma amaçlı temin edildi.

2022 yılında tatlı su kaynaklarından çekilen suyun %80,3’ü belediyeler, %8,6’sı imalat sanayi işyerleri, %4,7’si köyler, %4,9’u maden işletmeleri ile OSB’ler ve %1,5’i termik santraller tarafından temin edildi.

Soğutma suyu hariç deşarj edilen atık suyun %79,3’ü arıtıldı

Soğutma suları hariç doğrudan alıcı ortamlara deşarj edilen atık suyun %79,3’ü arıtıldı. Belediyeler, köyler, imalat sanayi işyerleri, termik santraller, OSB’ler ve maden işletmeleri tarafından deşarj edilen atık suyun %61,6’sını soğutma suları, %38,4’ünü ise diğer atık sular oluşturdu.

Belediye nüfusunun %98,8’ine içme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verildi

Toplam 1 391 belediyenin 1 390’ında içme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verildi. İçme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusunun toplam belediye nüfusuna oranı %98,8 olarak belirlendi.

Belediyeler tarafından su kaynaklarından 6,7 milyar m3 su çekildi.

Belediyeler tarafından su kaynaklarından 6,7 milyar m3 su çekildi. Çekilen suyun %43’ü barajlardan, %29,1’i kuyulardan, %16,5’i kaynaklardan, %7,7’si akarsulardan ve %3,7’si göl, gölet veya denizlerden sağlandı. 

Belediyeler tarafından kaynaklardan çekilen suyun %60,8’i arıtıldı

Kaynaklardan çekilen toplam 6,7 milyar m3 suyun 4,1 milyar m3’ü içme ve kullanma suyu arıtma tesislerinde arıtıldı. Arıtılan suyun %90,4’üne konvansiyonel, %9,6’sına gelişmiş, %0,03’üne ise fiziksel arıtma uygulandı.

Belediye nüfusunun %92,8’ine kanalizasyon şebekesi ile hizmet verildi

Toplam 1 391 belediyenin 1 366’sında kanalizasyon şebekesi ile hizmet verildi. Kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusunun toplam belediye nüfusuna oranı %92,8 olarak belirlendi.

Belediyeler tarafından 5,4 milyar m3 atık su deşarj edildi

Kanalizasyon şebekesi ile toplanan 5,4 milyar m3 atık suyun %48,6’sı akarsuya, %38,6’sı denize, %2,8’i baraja, %1,9’u göl-gölete, %0,4’ü araziye ve %7,7’si diğer alıcı ortamlara deşarj edildi.

Belediyeler tarafından deşarj edilen atık suyun %86,1’i arıtıldı

Kanalizasyon şebekesinden deşarj edilen 5,4 milyar m3 atık suyun 4,6 milyar m3’ü atık su arıtma tesislerinde arıtıldı. Arıtılan atık suyun %52,7’sine gelişmiş, %25,2’sine biyolojik, %21,7’sine fiziksel ve %0,4’üne doğal arıtma uygulandı

Arıtılan atık suyun %1,5’i sanayi, tarımsal sulama vb. alanlarda yeniden kullanıldı.

Atık su arıtma tesisi ile hizmet verilen belediye nüfusunun toplam belediye nüfusuna oranı %77,7 olarak belirlendi.

Belediyelerde kişi başı çekilen günlük ortalama su miktarı 229 litre olarak hesaplandı

Belediyeler tarafından içme ve kullanma suyu şebekesine çekilen kişi başı günlük ortalama su miktarı 229 litre olarak hesaplandı. Üç büyük şehirde ise çekilen kişi başı günlük ortalama su miktarının İstanbul için 190 litre, Ankara için 242 litre ve İzmir için 210 litre olduğu tespit edildi.

Belediyelerde deşarj edilen kişi başı günlük ortalama atık su miktarı 197 litre olarak hesaplandı

Belediyeler tarafından kanalizasyon şebekesi ile deşarj edilen kişi başı günlük ortalama atık su miktarı 197 litre olarak hesaplandı. Üç büyük şehirde ise günlük kişi başı ortalama atık su miktarının İstanbul için 256 litre, Ankara için 211 litre ve İzmir için 181 litre olduğu tespit edildi.

Kaynak: TÜİK

ZAFER ÖZCİVAN

Ekonomist-Yazar