Hükümetlerin temel görevlerinden bir tanesi de ülkede yaşayan ve yardıma muhtaç vatandaşlara ayni veya yardım yaparak onların ihtiyaçlarını gidermeye yönelik faaliyetlerdir.
Ülkemizde ise son yıllarda yaşadığımız olumsuz ekonomik koşullar nedeniyle yoksulluk sınırında yaşayanların yanında açlık sınırının altında yaşam mücadelesi veren vatandaşlarımızın sayısı giderek artmaktadır. Günümüzde asgari ücret açlık sınırının altındadır ve bu sebeple hükümetin de yükü artmaktadır.
TÜİK tarafından açıklanan 2022 yılı sosyal koruma istatistikleri aşağıdaki gibidir.
Sosyal korumaya 1 trilyon 257 milyar 763 milyon TL harcandı
Sosyal koruma harcaması 2022 yılında bir önceki yıla göre %59,6 artış göstererek 1 trilyon 257 milyar 763 milyon TL oldu. Bu harcamanın %98,4’ünü 1 trilyon 237 milyar 645 milyon TL ile sosyal koruma yardımları oluşturdu. Sosyal koruma yardımlarında ise en büyük harcama 565 milyar 810 milyon TL ile emekli/yaşlılara yapılan harcamalar oldu. Bunu 387 milyar 221 milyon TL ile hastalık/sağlık bakımı harcamaları takip etti.
GSYH’nin %8,4’ünü sosyal koruma harcamaları oluşturdu
Sosyal koruma harcamalarının gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payı 2022 yılında %8,4 oldu. Sosyal koruma yardımlarının GSYH içindeki payı ise %8,2 olarak gerçekleşti. Risk/ihtiyaç grupları bazında bakıldığında, emekli/yaşlılara yapılan harcamaların %3,8 ile en büyük paya sahip olduğu görüldü. Bunu, %2,6 ile hastalık/sağlık bakımı harcamaları ve %1,0 ile dul/yetim harcamaları takip etti.
Sosyal koruma yardımlarının %10,7’si şartlı olarak verildi
Şartlı yardımlar içinde en büyük payı %49,9 ile aile/çocuk yardımları oluşturdu. Bunu %23,1 ile engelli/malul yardımları ve %9,9 ile hastalık/sağlık bakımı yardımları takip etti.
Sosyal koruma yardımlarının %63,5’i nakdi olarak verildi
Nakdi yardımlarda en büyük payı %71,7 ile emekli/yaşlılara yapılan yardımlar oluşturdu. Bunu %18,7 ile dul/yetim yardımları ve %3,9 ile aile/çocuk yardımları takip etti.
Sosyal koruma gelirlerinin %41,8’ini devlet katkıları oluşturdu.
Sosyal koruma gelirlerinin %41,8’ini devlet katkıları, %29,0’ını işveren sosyal katkıları ve %23,7’sini koruma kapsamındaki bireyler tarafından yapılan sosyal katkılar oluşturdu.
Sosyal koruma kapsamında maaş alan kişi sayısı 14 milyon 851 bin kişi oldu
Ülkemizde sosyal koruma kapsamında emekli/yaşlı, dul/yetim ve engelli/malul maaşı alan kişi sayısı 2021 yılında 14 milyon 624 bin iken, %1,6 artarak 2022 yılında 14 milyon 851 bin kişiye yükseldi. Sosyal koruma kapsamında maaş yardımı sayısı 2021 yılında 15 milyon 362 bin iken, 2022 yılında 15 milyon 630 bine yükseldi.
Kaynak: TÜİK
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
