Mehmet KAYA
Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinde, proje finansmanına devletin üstlenim garantisi vermesi uygulaması çerçevesinde verilen garantinin tutarının 16 milyar 529 milyon dolar olduğu belirtildi. Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) tarafından 2021 kamu maliyesi uygulamalarına yönelik yapılan değerlendirmede, 2012-2021 yılları arasında 8 projeye borç üstlenim garantisi verildiği kaydedildi. Bunlardan üçü ayrı ayrı ihale edilen 3. Boğaz Köprüsü’nün de yer aldığı Kuzey Marmara Otoyolu Projesi’nden oluşuyor. Bu kapsamda üç ayrı projeye verilen taahhüt 5 milyar 633 milyon doları buluyor.
Yeni listede, 3. Boğaz köprüsünün de içinde bulunduğu, toplam 2 milyar 738 milyon dolarlık Hazine borç üstlenim garantisinin 1 milyar 198 milyon dolara gerilediği görüldü. Ayrıca, daha önce listede olmayan Aydın-Denizli otoyolu da listeye girdi. 2021 yılında bazı projelerde re-finansman anlaşmaları yapılmıştı. Türkiye’nin borç yönetimi içinde Hazine’nin ve diğer kamu kurum ve kuruluşların kredi borcu üstlenimleri ile kamu-özel ortaklığındaki gelir garantilerinin ayrı bir hesapta izlenmesine yönelik çeşitli talepler bulunuyordu. Hazine’nin borç üstlenim anlaşmaları, borç yönetimi içinde izleniyor ancak diğer kamu kurum ve kuruluşlarının üstlenimlerine yönelik ayrı bir hesapta izlenme yapılmıyor. Bunlar konsolide olarak bir hesapta da toplanmıyor. Yap-İşlet-Devret modelini düzenleyen yasada, ihaleyi yapan idare borç üstlenim anlaşması da yapabiliyor. Türkiye’nin son dönem büyük projeleri olan nükleer santral, İstanbul Havalimanı, şehir hastaneleri gibi yüksek bedelli kamu-özel ortaklığı projelerinde borç üstlenim garantileri Hazine tarafından yapılmadı. Bu yönde düzenleme 2021 yılında gerçekleştirilmişti. Hazine’nin yapabileceği borç üstlenimlerinin limiti her yıl bütçe ile belirleniyor. Diğer yandan KÖİ projelerinde verilen ücret garantileri de bulunuyor. Son dönemin büyük projelerinde garantiler ihaleyi yapan kuruluşlarca verildi.
SBB çalışmasında, 2021 yılında yapılan mevcut borçların yeniden yapılandırılmasıyla oluşan yeni Hazine garantilerinin tutarı da böylece belli oldu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı çalışmasında ayrıca Hazine garantili dış proje finansman kredileri hakkında da bilgi verildi. Buna göre, 2021 yılında 4 milyar 279 milyon dolar tutarında Hazine garantisi altında Citibank, Dünya Bankası, Çin Kalkınma Bankası, Asya Altyapı Yatırım Bankası, Fransız Kalkınma Ajansı, Japonya Uluslararası İşbirliği Bankası, Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı ve İş Bankası’ndan (Londra Şubesi) kredi kullanıldı. Ayrıca, Dünya Bankası ve diğer uluslararası kuruluşlardan olmak üzere 10 proje için 6 milyar 800 milyon dolar finansman kullanıldı.
