GERİ DÖNÜŞÜM

Kullandığımız her türlü materyalin geri dönüşümü olduğunun farkında mıyız)? Geri dönüşüm olaylarını gerçekleştirmekle ne kazanacağız? Sadece bizler değil ekonomiye katkısı ne olacak? Aile bütçesine katkısı ne olacak? Bunları birlikte inceleyelim.

Geri dönüşüm, en basit şekilde kullanılan bir ürünün fiziksel ve kimyasal üretim işlemlerinden geçirilerek tekrar kullanıma hazır ürün haline getirilmesidir.

En basit olarak evlerimizde veya işyerlerimizde geri dönüşüm yapabileceğimiz ürünlere bir bakarsak;

Pil, Elektronik eşyalar, pet şişe, cam şişe, yoğurt kapları, kâğıt, kredi kartı, sakız, şampuan ve deterjan ambalajları, koli, alüminyum kaplar, araç lastikleri, akümülatör, röntgen filmleri, bakır, demir, çelik, kurşun sayılabilir.

Evde kullandığımız yoğurt kaplarını biriktirerek, plastik şampuan ve deterjan ambalajları ile birlikte plastik üretimi yapan fabrikalara göndererek bunların tekrar eritildikten sonra kullanılabileceği muhakkaktır. Bunları yapabilirsek hem aile bütçesine hem de ülke ekonomisine katkıda bulunmuş olacağız. Bunlardan başka yoğurt kaplarını kalem kutusu, plastik deterjan ve şampuan kutularını da keserek şaksı veya hırdavat kurusu olarak kullanabiliriz.

Pet şişeler de plastikten yapıldığından aynı işlemlerde yararlanılabilir. Cam şişeleri ise mumluk veya dekoratif duvar modülü olarak değerlendirebiliriz. Ayrıca kavanozları tahıl veya kuru yiyecekler, turşu yapımı gibi işlemlerde işimize göre katma değer sağlayabiliriz.

Son yıllarda geri dönüşüm hızını arttırmak için cadde ve sokaklara belediyeler tarafından cam şişe kumbarası, pet şişe kumbarası eski veya kullanılmayan kıyafet kumbarası görmekteyiz. Hiçbir şey yapamıyorsak bu ürünleri çöpe atmak yerine belirlenen kumbaralara atmalı ve ekonomiye katkıda bulunmalıyız. Toplanan bu atıklar belediye tarafından gerekli üretim merkezlerine dağıtılarak tekrar ürün haline getirilmektedir.

1970 li yıllarda hatırladığım kadarıyla her türlü cam şişe veya ambalaj malzemesi (Gazoz, meyve suyu, konserve vs.) satın alındığında bir de depozite bedeli ödemek suretiyle alınıyordu ve bunlar daha sonra boşaldığı zaman tekrar satın alınan mağazaya götürüldüğünde boş ambalaj bedeli ödenmekteydi. Bu yöntem geri dönüşüm açısından çok önemlidir. Çünkü ambalaj malzemeleri alınan mağazaya iade edildiğinde bedeli tahsil edildiğinden hiç kimse hiçbir ambalaj malzemesini çöpe atmadan evinde veya işyerinde biriktirerek az veya çok bir bedel tahsil etmekteydi. Günümüzde ise ambalaj bedeli ürün fiyatına dahil edildiğinden biriktirme işlemi yapılmadığından birçoğu çöpe giderek yazık oluyor. Bunları önleyebilmek için mutlaka depozite bedelinin alınması gerekir.

Kullandığımız piller bir müddet sonra içindeki enerji boşaldığından işe yaramaz duruma geliyor. Hâlbuki bunlar aynı mobil telefonlarda olduğu gibi tekrar doldurulabilir.

Bir diğer konu evde kullandığımız elektronik eşyalardır. Bir buzdolabı, çamaşır makinası, cep telefonu, saç kurutma makinası, televizyon, bilgisayar, radyo modeli geçtiğinde veya bozulduğunda tamir ettirmek yerine yenisi ile değiştiriyoruz. Bu elektronik eşyaların içinde yüzlerce parça %90 ihtimalle sağlamdır ve yeni üretimde kullanılabilecek niteliktedir. Hepimizin evinde bozuk veya demode olmuş cep telefonu, tras makinası, televizyon gibi eşyalar mevcuttur. Bunlar geri dönüşüm için kullanılacak bir formül bulunmalıdır.

Kâğıt, kalem gibi kırtasiye malzemeleri de geri dönüşüm için ideal materyallerdir. Ambalaj kutuları, okuduğumuz gazeteler, öğrencilerin işe yaramayan kullanılmış kalem ve defterleri değerlendirilebilir.

Eskiden özellikle köy yaşamında sebze meyve atıkları hayvanlara verilerek değerlendirilmekteydi. Şimdilerde ise bu imkân ortadan kalktı ancak portakal kabuğundan reçel yapılabilir.

Bundan 5-6 yıl önce İstanbul demir, demir dışı metal üreticileri birliği “geri dönüşüm projesi” yarışması düzenlenmişti. Ben de o yarışmanın jürisinde görev almıştım. Orada izledim ki aklımıza bile gelmeyen projeler birbiriyle yarıştı ve kredi kartlarının geri dönüşümü konusunda bir üniversite öğrencisi ödülünü dönemin Sanayi bakanı Zafer Çağlayan’dan almıştı. Bu tür faydalı organizasyonlar sürekli yapılmalı ve sanayi bakanlığı tarafından desteklenmelidir.

Evlerimizdeki saç konserve ve yağ tenekelerinden çok güzel saksı yapılarak bitki yetiştirilebilir. Avizeler bozulunca atılmamalı bakır olan gövdesi tekrar kullanım için araştırılmalıdır. Aynı şekilde demode olan kapı kolları da hammaddesi pirinç olduğundan tekrar kullanılabilir.

Biraz da evin dışına çıkalım: Aracımızda ömrü biten lastikler, akümülatörler de atılmamalı, geri dönüşüme gönderilmelidir.

Son günlerde popüler olan ve yeni binalarda zorunlu tutulan yağmur suyu depolama kuralı çok yerinde ve hatta geç kalmış bir uygulamadır. Çünkü susuzluk hayatımızda çok olumsuzluklara yol açabilir. Güneş enerjisinden ısı elde etmek de önemli projelerden sadece biridir.

Geri dönüşüm yukarıda belirttiklerim haricinde birçok konuda uygulanabilir.

Saygılarımla

ZAFER ÖZCİVAN

Ekonomist